Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ), ihracat sektörü içinde bir organizasyon altında toplanarak dünya pazarlarına yönlendirilmesi amacıyla; ihracat ve ilgili konularda (finansman, tedarik, nakliye, sigorta, gümrükleme v.b.) hizmet sağlayarak, dış ticarette uzmanlaşmalarını ve bu suretle daha etkin faaliyet göstermelerini teminen kurulan şirketlere, Dış Ticaret Müsteşarlığı´nca "Sektörel Dış Ticaret Şirketi (SDŞ) Statüsü" verilir.
Daha önce bahsettiğim Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) büyük şirketlerden oluşmakta ve ortaklarında üretim yapma şartı aranmamakta; burada aktaracağım Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDŞ) ise üretim faaliyetleri aynı olan KOBİ’lerden oluşması gerekmektedir. Model, EGS (Ege Giyim Sanayi) modeli olarak da tanınmaktadır. SDŞ’lerin ilk kez gündeme gelmesi, İzmir’deki KOBİ’lerin kurduğu EGS’nin ortak faaliyet girişimi ile olmuştur. EGS’nin yanında Anadolu Tekstil Giyim ve Deri sanayicileri DışTicaret A.Ş. (ATGS) faaliyete geçmiştir.
Sektörel Dış Ticaretleri uygulamasının faydaları genel olarak şöyle sıralanabilir:
-İhracat giderlerinin paylaşılması ile daha az finans ve kaynak tahsis edilmesini sağlamak,
-Büyük miktarda olan siparişlerin şirket aracılığı ile daha ucuz ve kolaylıkla karşılanabilmesi imkanını yaratmak,
-Mevcut pazarın devamlılığını sağlamak,
-Aktif pazarlama faaliyetleri ile yurtdışı temsilcilikleri ve oluşturulan müşteri portföyü sayesinde yeni pazarlar bulunmasına çalışmak ve dış pazar eğilimlerini takip etmek,
-Nakliye, gümrükleme ve mal teslimini daha hızlı ve etkin gerçekleştirmek,
-Kaliteli ve çevreye duyarlı standart üretime yönelmeyi teşvik etmek,
-Ortak bir ürün markası yaratılmasına çalışmak,
-İhracatçı firmalar arasındaki fiyat rekabetini önlemek,
-Sermaye birikiminin oluşmasını ve kullanılmasını sağlamak.
Yasal Mevzuat:
“İhracat 2004/4” Sayılı Tebliğle getirilen yeni düzenlemeler çerçevesinde; SDŞ’lerin kuruluş, pazarlama ve ihracat performanslarına ilişkin hükümler aşağıda kısaca özetlenmiştir.
Tanımlar:
-Müsteşarlık: Dış Ticaret Müsteşarlığını (DTM)
-Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme (KOBİ): 1 (bir) ila 250 (ikiyüzelli) arasında çalışan istihdam ettiği bağlı olduğu meslek kuruluşunca tevsik edilen işletmeleri
-Borsa: İstanbul Menkul Kıymetler Borsasını
-Kalkınmada Öncelikli Yöre: Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamındaki illeri
-Normal Yöre: Kalkınmada Öncelikli Yöre kapsamı dışında kalan illeri
-Üretici Derneği: Aynı üretim dalında faaliyette bulunan üretici şirketlerin kurduğu dernekleri
-Üretici Birliği: Aynı üretim dalında faaliyet gösteren kooperatif ve birlikleri
-Fuar: Yurt dışında düzenlenen; ticari nitelikteki uluslararası fuar ve sergiler ile münhasıran Türk ihraç ürünlerinin sergilendiği tanıtım faaliyetlerini, ifade eder.
1-Şirket Kuruluşuna İlişkin Esaslar:
Normal Yöreler: Aynı üretim dalında faaliyette bulunan, asgari 10 (on) KOBİ’nin bir araya gelmesiyle en az 500 (beşyüz) milyar TL sermayeli anonim şirket kurulması
Kalkınmada Öncelikli Yöreler: Aynı veya ayrı üretim dalında faaliyette bulunan, asgari 5 (beş) KOBİ’nin en az 250 (ikiyüzelli) milyar TL sermayeli anonim şirket olarak kurulması ve gerekli belgelerle birlikte Müsteşarlığımıza başvurulması halinde Sektörel Dış Ticaret Şirketi Statüsü (SDŞ) verilmesi öngörülmüştür.
Üretici Dernekleri ve Birlikleri: Aynı üretim dalında faaliyette bulunan Üretici Dernekleri ve Üretici Birlikleri tarafından anonim şirket şeklinde ve en az 500 milyar TL sermaye ile kurulan şirketler de Müsteşarlığımıza başvurmaları halinde Sektörel Dış Ticaret Şirketi Statüsü alabileceklerdir.
Ayrıca, 2004/4 Sayılı Tebliğ ile birlikte:
- Sermayenin tamamının ödenmiş olması şartı kaldırılmıştır.
- SDŞ başvurusunda bulunan şirket ve ortaklarından, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlenmediğini veya kullanılmadığını bağlı oldukları vergi dairelerinden alacakları yazılar ile belgelemeleri şartı getirilerek başvuru süreci kısaltılmıştır.
- SDŞ’lerin kurulması ve gelişmesine yardımcı olmak üzere KOBİ’ler dışındaki büyük şirket, kuruluşlar ile gerçek kişilerin ortak olabilme imkanları korunmuştur. Ancak ortaklık payları her bir unsur için % 10 olarak belirlenmiştir.
- SDŞ’lerin kendi sektörleriyle ilgili işlemlerinde kolaylık sağlamak üzere, hizmet ve imalat sanayi sektöründe faaliyette bulunan şirketlere ortak olabilmeleri veya şirket kurabilmeleri, ortağı olmayan KOBİ’lerin ihracatına aracılık etmeleri imkanı getirilmiştir.
2-Pazarlama Performansına İlişkin Esaslar:
Yeni Tebliğ ile SDŞ’lerin, kuruldukları yıl hariç, müteakip takvim yılından başlamak üzere her takvim yılı içinde;
- Ortakları adına yurt dışında düzenlenen ticari nitelikteki uluslararası fuarlara katılım gerçekleştirmek,
- Ortakları adına yurt dışında düzenlenen KOBİ’ler arası işbirliği organizasyonlarına iştirak etmek veya ortaklarının katılımıyla yurt dışında KOBİ’ler arası işbirliği organizasyonu gerçekleştirmek,
- Faaliyette bulunduğu sektörle ilgili yurt dışı pazar araştırması projesi yürütmek,
- Ortakları adına ve/veya ortaklarıyla, Müsteşarlığın koordinasyonunda organize edilen ticaret heyeti programlarına katılım sağlamak
- Ortaklarına dış ticaret konularında eğitim faaliyeti düzenlemek veya bu tür eğitim programlarına ortaklarının iştirakini sağlamak,
Faaliyetlerinden en az ikisini gerçekleştirmesi,
- Kuruldukları yıl hariç, müteakip beş takvim yılı içinde pazarlama faaliyeti yürütmek üzere yurt dışında ofis/mağaza/şube/temsilcilik v.b. açması zorunlu kılınmıştır.
3- İhracat Performansına İlişkin Esaslar:
Normal Yörelerde yerleşik SDŞ’ler için:
Yıllık asgari 5 milyon USD’lik ihracat şartı değiştirilerek, kuruldukları yıl hariç,
-müteakip takvim yılı içinde en az 1 milyon USD,
-takip eden her takvim yılı içinde de 1 milyon USD’den az olmamak üzere faaliyette bulundukları sektörün toplam ihracat miktarının USD cinsinden en az %0,1’ini gerçekleştirmeleri,
Kalkınmada Öncelikli Yörelerde yerleşik SDŞ’ler için:
Yıllık asgari 2,5 milyon USD’lik ihracat şartı değiştirilerek, kuruldukları yıl hariç,
-müteakip takvim yılı içinde en az 250.000 USD,
-takip eden her takvim yılı içinde de en az 500.000 USD ihracat gerçekleştirmeleri,
Üretici Dernekleri ve Birlikleri için:
Üretici Dernekleri ve Birlikleri tarafından kurulan SDŞ’ler için kuruldukları yıl hariç,
-müteakip takvim yılı içinde en az 250.000 USD,
-takip eden her takvim yılı içinde de en az 500.000 USD ihracat gerçekleştirmeleri,
uygulamasına geçilmiştir.
4. Sektörel Dış Ticaret Şirketlerine Yönelik Başlıca Destekler
İhracat Mevzuatı Yönünden Destekler:
İhracat 2000/4 sayılı Tebliğ ile; SDŞ’ler için, müracaat tarihinden önceki takvim yılında yapmış oldukları ihracatları kadar, dahilde işleme izin belgesi kapsamında gerçekleştirecekleri ithalatlarında, bu ithalattan doğacak olan gümrük vergisi, KDV ve fonlar tutarının % 10 oranında teminat alınması hükme bağlanmıştır.
Dahilde İşleme Rejimi: İhracata yönelik önemli mevzuatlardan biri olan Dahilde İşleme Rejimi ihraç ürünleri üretmek için gerekli olan ve dışarıdan ithal edilen, bu yüzden de ithali gümrük vergisine tabi ara mallara ya da girdilere gümrük muafiyeti getiren bir ihracatı teşvik sistemidir. İhracat yapmayı düşünen işletmeler, ihraç edilmesi planlanan malların üretiminde kullanılacak olan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, ara malı ve ambalaj malzemelerinin başta değişik vergisel yüklerden muaf olmak üzere ve devlete ihracat taahhüdünde bulunmak şartıyla, çeşitli kolaylıklar ve teşviklerden yararlanabilirler. Teşviklerden yararlanabilmek için Dahilde İşleme İzin Belgesi alınması zorunludur. Söz konusu olan bu Dahilde İşleme İzin Belgesi, Gümrük muafiyetli ithalat ya da yurtiçi alımlara olanak sağlayan Dış Ticaret Müsteşarlığı´nca düzenlenen bir belgedir.
94/6401 Sayılı “İhracata Yönelik Devlet Yardımları”na ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı’na dayanılarak uygulamaya konulan Devlet Yardımları Tebliğlerinden;
- Pazar Araştırması Yardımı,
- Eğitim Yardımı,
- İstihdam Yardımı,
- Marka Yardımı,
- Yurt Dışı Fuar ve Sergilere Katılım Yardımı,
- Yurt Dışı Ofis/Mağaza Yardımı,
kapsamında SDŞ’lere avantaj ve kolaylık sağlayan düzenlemelere yer verilmiştir.
Bu çerçevede Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin (SDŞ);
- Uluslararası işbirliğini sağlamaya yönelik olarak DTM’nin uygun gördüğü uluslararası düzeyde düzenlenen faaliyetlere veya KOBİ’ler arası işbirliği programlarına katılması halinde, bir firmadan en fazla bir kişinin 500 ABD Dolarını geçmemek kaydıyla yol ve 100 ABD Dolarını geçmemek kaydıyla konaklama giderleri %70 oranında, (Pazar Araştırması Yardımında, KOBİ’lerin yurtdışı pazar araştırması projeleri, proje başına en fazla 7.500 USD, bir yıl içinde 15.000 USD olarak desteklenmekte iken, bu miktarlar SDŞ’ler için, proje başına 10.000 USD, bir yıl içinde 50.000 USD şeklindedir. KOBİ’ler en fazla 5 proje için destekten faydalanabilirken, SDŞ’ler için sayı sınırlaması konulmamıştır.)
- Yurtdışında doğrudan pazarlama amaçlı şirket/mağaza/depo/şube kurmaları halinde, ortaklarının sayısı ile sınırlı kalmak kaydıyla kira, tanıtım ve demirbaş harcamaları 1.000.000 ABD Dolarına kadar,
- Yurtdışında düzenlenen fuar ve sergilere katılım giderleri % 75,
- Dış ticaret ilişkin eğitim faaliyetleri giderleri % 75 oranında,
- Münhasıran dış ticaret işlemlerini yürütmek üzere konusunda tecrübeli ve yüksek öğrenimli yönetici ve eleman istihdam etmeleri durumunda, en fazla bir yönetici ile iki elemanın bir yıllık maaşları % 75 oranında,
karşılanmaktadır.
Vergi Mevzuatı Yönünden Destekler:
I- SDŞ’ler tarafından tedarik edildikleri şekliyle ihraç edilmek üzere mal alımları ile ilgili işlemler ve bu sebeple düzenlenen kağıtlara işlem yapan kuruluşlarca re’sen damga vergisi ve harç istisnası uygulanmaktadır.
II- 27 ve 62 Seri Nolu KDV Genel Tebliğlerine göre imalatçı olmayan mükelleflerin, SDŞ’lere ihraç kaydıyla yaptıkları teslimler de tecil-terkin uygulaması kapsamına alınmıştır.
İhraç Kayıtlı Teslim: İhraç kayıtlı teslim, ihracatı yapan bir firmaya, ihracat yapma şartıyla yapılan teslimdir. Yani firma ürettiği malı direk yurt dışına kendisi göndermiyor, arada başka bir firma yurt dışına yapacağı malı tedarik ediyor.
III- 84 Seri Nolu Katma Değer Genel Tebliği ile yapılan düzenlemeler ile SDŞ’lerin ihracat istisnasından doğan katma değer vergisi iade taleplerinin % 4 teminat karşılığı yerine getirilmesi uygulamasına geçilmiştir. Nakden iade talep eden SDŞ’ lerin teyit sonucunu beklemeden iade almak istemeleri durumunda, %100 oranında teminat vermeleri halinde (diğer firmalar için bu oran %200 şeklinde uygulanmaktadır) talepleri yerine getirilmektedir.
Eximbank Kredileri Yönünden Destekler:
Dış Ticaret Şirketleri (DTŞ) Kısa Vadeli İhracat Kredisi: Dış Ticaret Sermaye Şirketi (DTSŞ) ve Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin (SDTŞ) ihracat faaliyetleriyle ilgili finansman ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla doğrudan kullandırılır. Firma limitleri; geçmiş yıl ihracat performansları, firmanın kredibilitesi, limit kullanım oranı ve diğer faktörler dikkate alınarak, Eximbank tarafından dolar bazında tek bir limit olarak belirlenir. FOB ihracat bedelinin %100’ü kredilendirilmekte olup, azami vade 180 gündür. Söz konusu kredi programında SDTŞ’ler için, kredinin anapara ve faiz tutarının % 100’ü oranında asli teminat tesis edilmekte, müteakiben DTŞ Kredileri Teminat İndirim Prosedürü’nde yer alan kriterlere göre yapılan değerlendirmede firmalar, mali bünyeleri doğrultusunda % 40 - % 100 arasında teminat oranlarından kredi kullanabilmektedirler.
Sevk Öncesi İhracat Kredileri: Sektörel Dış Ticaret Şirketi unvanı verilen firmalar Dış Ticaret Sermaye Şirketlerinden farklı olarak Türk Eximbank nezdinde KOBİ statüsünde değerlendirilir ve aracı bankalar vasıtasıyla kullandırılan Sevk Öncesi TL ve Döviz İhracat Kredilerinden yararlandırılırlar. Sevk Öncesi İhracat Kredi Programlarında söz konusu firmalara tahsis edilen limit, döviz kredilerinde 10 milyon ABD Doları, TL kredilerde ise 6 trilyon TL'dir.
